Tüketici hukuku, hem kamu hukukuna hem özel hukukuna ilişkin unsurlar taşıyan karma bir hukuk dalıdır. Halihazırda, tüketici hakları 2013 yılında kabul edilen 6502 sayılı Tüketici Hakları Kanunu ve ilgili Yönetmelikler ile düzenlenmektedir.
- Ayıplı Mal Kavramından Ne Anlamak Gerekir? “Ayıp” kavramı ile satılan bir malda olması gereken bir veya birden fazla niteliğin olmaması kastedilmektedir. Ayıp; maddi, hukuki, ekonomik ayıp olarak ortaya çıkabilmektedir. Aynı şekilde, miktar eksikliği durumunda da mal ayıplı kabul edilir. Örneğin, satılan bir malın defolu, lekeli olması durumunda maddi ayıptan; bir başka malın telif hakkını ihlal ediyor olması durumunda hukuki ayıptan; sahip olması gereken ağırlık veya hacme sahip olmaması durumunda miktar eksikliğinden kaynaklanan ayıptan bahsedilir.
- Satın Alınan Bir Malın Ayıplı Çıkması Durumunda Tüketicinin Hakları Nelerdir? Eğer satın alınmış olan bir malda veya ifa edilen bir hizmette gözle görülebilen, açık bir ayıp söz konusu ise; bedel iadesi, değiştirme, ücretsiz onarım haklarından birini talep etmek için süre 30 gündür. 30 günlük sürenin başlangıcında malın teslim alındığı veya hizmetin gerçekleştirildiği tarih esas alınır. Eğer ayıp, 2 yıl içinde kullanım sırasında sonradan ortaya çıkmışsa, bu gibi durumlarda ayıbın oraya çıkmasından itibaren 30 günlük başvuru süresi başlar.
Ayıp durumunda tüketicinin hakları dört tanedir: Satılanı geri vererek, sözleşmeden dönme hakkını kullanabilir veya satılan malı elinde tutup, satıcıdan ayıbın değerinde bir indirim talep edebilir. Ücretsiz onarım ya da malın ayıpsız bir benzeri ile değiştirilmesini isteme hakkı da bulunmaktadır.
- Mesafeli Sözleşme Nedir? Nelere Dikkat Etmek Gerekir? Mesafeli sözleşmeler artık günümüzde sıklıkla karşımıza çıkan sözleşme türlerindendir. Internetten veya telefon aracılığıyla ya da televizyondaki reklamlardan yapılan bütün alışverişler mesafeli satış sözleşmesi kapsamına girer. Mesafeli satışlarda, satıcı veya hizmet sağlayıcı, alıcıya siparişi en geç 30 gün içinde teslim eder veya ifasını gerçekleştirir. Eğer önceden bildirim varsa, 30 günlük süre 10 gün daha uzatılabilir. Mesafeli satış sözleşmesine ilişkin hususlar 06/03/2011 tarihli Mesafeli Sözleşmelere Dair Yönetmelik ile düzenlenmektedir. Mesafeli satışlarda, alışveriş yapılan firma hakkında detaylı araştırma yapmak, firmanın açık adresinin belirtilip belirtilmediğini kontrol etmek, emin olunmayan hallerde kredi kartı ve kimlik bilgilerinin verilmemesi güvenlik açısından önem taşır.
- Mesafeli Satışlarda Tüketicinin Hakları Nelerdir? Mesafeli satışlarda, tüketicinin sahip olduğu en temel hak cayma hakkıdır. Cayma hakkı 7 günlük bir süre içerisinde, gerekçe gösterme koşulu olmaksızın kullanılabilir. Cayma hakkının kullanılamayacağı durumlar 06/03/2011 tarihli Mesafeli Sözleşmelere Dair Yönetmelik’te belirtilmiştir. Cayma durumunda, satıcı ürün bedelini 10 gün içinde iade eder. Kargo masrafı da yine satıcıya aittir.
- Garanti Kapsamına Giren Ürünlerde Tüketicinin Hakları Nelerdir? Garanti süresi kural olarak malın tüketiciye teslimiyle başlar ve asgari iki yıldır. Alınan ürünün garanti süresi kapsamında, tüketicinin ürünün ücretsiz tamirini isteyebilme hakkı vardır. Ancak, tüketicinin, ücretsiz tamir hakkını kullanması halinde, malın yine garanti süresi içinde tekrar arızalanması veya tamir için öngörülen sürenin aşılması ya da tamirin mümkün olmaması durumlarında malın bedel iadesini, ayıp oranında bedel indirimini veya imkan varsa malın ayıpsız misli ile değiştirilmesini satıcıdan isteme hakkı vardır.
- Devre Mülk ve Devre Tatil Sözleşmeleri Arasındaki Fark Nedir? Devre mülk; kullanımı süreyle belirlenmiş ve birden çok kişinin bir taşınmaz üzerinde mülkiyete sahip olması durumudur. Devre tatilde ise kişi, sahip olduğu taşınmazı zamanla sınırlayarak başkalarına kiralamaktadır. Devre mülk; Kat Mülkiyeti Kanunu; devre tatil ise Tüketici Kanunu hükümlerine tâbidir.
- Aldatıcı ve Yanıltıcı Reklam veya İlanlar İçin Yapılabilecek İşlem Nedir? Aldatıcı veya yanıltıcı olduğu düşünülen bir reklam veya ilan için Gümrük ve Ticaret Bakanlığı bünyesinde oluşturulmuş olan Reklam Kurulu’na yazılı bildirimde bulunulabilir veya tuketici.gov.tr adresine e-posta gönderilebilir.
- Güvensiz Ürün Nedir ve Buna İlişkin Şikayetler Nereye İletilmelidir? Güvensiz ürün, insan sağlığına, can ve mal varlığına, bitki ve hayvan yaşam ve sağlığına veya çevreye zarar veren üründür. Güvensiz olduğu düşünülen ürünlerle ilgili şikayetler www.urunguvenligi.org adresine iletilmelidir.
- Hangi Uyuşmazlıkta Nereye Başvurmanız Gerekmektedir? Belli miktara kadar olan uyuşmazlıklarda tüketici, Tüketici Sorunları Hakem Heyetine başvurmalıdır. 2015 yılı itibariyle, bunun için üst sınır, İl Tüketici Hakem Heyetleri için 3.300 TL, İlçe Tüketici Hakem Heyetleri için 2.200 TL’dir. Tüketici Sorunları Hakem Heyeti’nin alacağı kararlar bağlayıcıdır, uygulanabilirliği vardır ve ilk derece mahkemesi kararlarının yerine geçer. Eğer uyuşmazlık 3.300 TL’nin üzerinde ise Tüketici Mahkemesine başvurmak gerekir. Tüketici Mahkemeleri Ankara, İstanbul, İzmir Adana, Antalya, Bursa, Samsun, Konya, Mersin ve Kayseri illerinde bulunmaktadır. Bu iller dışındaki il ve ilçelerde başvurular Tüketici Mahkemesi sıfatı ile Asliye Hukuk Mahkemesi’ne yapılmalıdır.
Öte yandan, eğer uyuşmazlık konusu satın alınan malın garanti belgesinin, kullanma kılavuzunun veya yapılan sözleşme örneğinin verilmemesine ilişkin ise bulunulan ildeki Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü’ne başvuru yapmak gerekmektedir.
Bankalar ile yaşanan uyuşmazlıklarda veya süreli yayınlar tarafından verilen promosyonlara ilişkin olarak başvuru Tüketicinin ve Rekabetin Korunması Genel Müdürlüğü’ne yapılmalıdır.