İş Akdinin Sona Ermesi Halinde Düzenlenmesi Gereken Belgeler
Sözleşmesinin sona ermesinde işveren ve işçi açısından meydana gelebilecek olumlu veya olumsuz sonuçların yönetilmesi büyük önem arz etmektedir. Özellikle işveren bakımından, iş sözleşmesinin sona ermesi halinde düzenlenmesi gereken belgelerin tespiti ve tanziminin yasal mevzuata uygun olması ileride karşılaşılabilecek büyük sorunların önüne geçebilmek için önemlidir.
Sözleşmesinin geçerli neden ile feshedilmesi halinde, bildirimin yazılı olarak ve fesih nedeninin açık olarak belirtilmek suretiyle yapılması zorunludur. İşçinin yeterliliğinden veya davranışlarından kaynaklanan sebeple fesih yoluna gidilmesi halinde, bu sebebin gerekçelerinin belirtilmesi gerekmektedir. Özellikle yeterlilik halinin belirlenmesi durumunda, örneğin işçinin performansında meydana gelen değişim ya da verim azalması sebeplerinin araştırılması ile işçinin bu duruma ilişkin savunmasının alınması gerekmektedir.İşçiden alınacak savunma için, yazılı olarak talepte bulunmak ve savunma isteme yazısının işçiye tebliği gereklidir. Bu yazıda, işçinin hangi hususlara ilişkin olarak savunma vermesinin talep edildiği ve savunmanın hangi tarihe kadar verilmesinin istendiği de açık olarak belirtilmelidir.
İşletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan sebeple yapılacak olan fesihte de özellikle, işverenin bu ihtiyacı açık olarak belirtilmelidir. Örneğin; ekonomik daralmanın ya da meydana gelen iş hacminin azalması ya da istihdam fazlasının ortaya çıkması gibi durumların meydana gelişi ve iş akdine etkisi ile mevcut iş ilişkisinin devam ettirilmesinin mümkün olmadığı açık olarak belirtilmelidir.
Fesih bildiriminin yazılı tebliği sonrasında, işçiye ihbar tazminat, kıdem tazminat ve diğer işçilik alacaklarına ilişkin olarak, yapılacak ödemeler bakımından ibraname düzenlenmesi söz konusu olacaktır. Buna göre, işçiye yapılan tüm ödemelerin tek tek belirtilmesi ile karşılık meblağlarının bir tablo şeklinde görülebildiği bir ibranamenin düzenlenmesi gerekir.
İş sözleşmesinin haklı nedene dayanılarak feshedilmesi esnasında, işveren tarafın işçiden savunma talep etmesi yasal düzenleme içinde yer almamaktadır. Fakat uygulama içinde haklı nedenin varlığını ve kabul edilmesini kolaylaştırması bakımından büyük önem taşımaktadır. Haklı nedenle fesihte işçiye hiçbir tazminat ödenmediğinden işçinin korunması ilkesine uygun hareket edilmelidir.
İş sözleşmesinin haklı sebeple feshi nedenlerinde, fesih sebebini oluşturan olayın tutanak ile tespit edilmesi gerekir. İşçinin işe devamsız olması halinde, devamsız günlerinin şahitler huzurunda tutanak ile belirlenmesi, yapılacak feshin haklılığının ispat edilmesini kolaylaştıracaktır. İşçinin hatırlatıldığı halde görevini yerine getirmemesi halinde, işverence gerekli hatırlatmanın yapılmış olduğu ve bu hatırlatma sonrasında gereği gibi görevin ifa edilmediğini tanzim edilecek tutanak ile ispatlanabilecektir.
İş sözleşmesinin haklı nedenle feshinin zorunlu olması halinde, fesih ihtarnamesinin noter marifetiyle ikamet adresine tebliği ya da bizzat işçinin kendisine tebliğ edilmesi de mümkündür. Fakat bu fesih hakkının kullanılabilmesi, yasa koyucu tarafından hak düşürücü süreye bağlanmıştır. Buna göre, fesih hakkı, haklı nedenin öğrenilmesini izleyen altı günlük süre içinde kullanılmalıdır. Her halde akdin feshini gerektirecek olayın gerçeklemesinden itibaren bir yıl sonrasında haklı nedenle fesih hakkının kullanılmalıdır. Bu sürelerin kaçırılması halinde belirtilen sebebe dayanılarak iş sözleşmesinin haklı nedenle feshedilmesi mümkün değildir.
