İşçi ile işveren arasında olan hak ve görevler başta olmak üzere ilişkileri ve işyeri ile ilgili olan tüm hükümleri düzenleyen hukuk dalı iş hukuku olmaktadır. Bu hukuk dalı pek çok ülkede milli iş yasaları dikkate alınarak düzenlenir. Özellikle Kara Avrupası hukuk sistemlerine dahil olan ülkeler iş hukukunu milli iş yasalarıyla belirler. Bu hukuk dalında iş uyuşmazlıkları davaları ise asliye hukuk mahkemeleri yahut asli mahkemesi niteliği taşıyan iş mahkemeleri tarafından görülür.
En genel tanımı ile iş hukuku herhangi bir iş ilişkisi çerçevesinde tarafların uyması gereken kuralların bütünüdür. Yasalar karşısında resmiyet kazanmış bir işyerinde hizmet akdinin imzalanmasıyla başlayan işçi – işveren ilişkisinin yanı sıra bunların bağlı olduğu topluluklar ile olan ilişkilerini düzenleyen de iş hukukudur. Bu topluluklara Çalışma Bakanlığı, SSK, İş ve İşçi Bulma Kurumu, çeşitli sendika, dernek, vakıf ve odalar örnek gösterilebilir.
Çalışan tüm bireyler hukuk karşısında bağımlı çalışanlar ve bağımsız çalışanlar olmak üzere iki farklı gruba ayrılır. Bağımlı çalışanlar grubunda yer alan işçiler iş hukukuna tabidir. İşverenleri ile olan ilişkilerini ve uymaları gereken kuralları iş hukuku düzenler. Yine bağımlı çalışanlardan olan memurlar ise 657 Sayılı Devlet Memurları Kanununa tabidir.
Bazı durumlarda, işlerde veya iş ilişkilerinde iş hukukunun hükümleri geçerli değildir. Bunlar;
- Deniz ve hava taşıma işleri, ev hizmetleri, el sanatları,
- 50’den az işçi çalıştıran tarım ve orman faaliyetlerinde bulunan işyerinde çalışanlar,
- Çıraklar, sporcular, rehabilite edilenler,
- 507 Sayılı Esnaf Ve Sanatkarlar Kanunu’nun 2. Maddesine uygun 3 işçi çalıştıran işyerleridir.
İş hukuku bireysel ve toplu olmak üzere kapsam bakımından ikiye ayrılır. Küçük işletmelerde hizmet akdinin imzalanmasıyla başlayan işçi – işveren ilişkisini bireysel iş hukuku düzenler. Ücret, hizmet akdi, çalışma koşulları, ikramiye ve ek ücret, komisyon, sosyal haklar, işten ayrılma, tazminat ve benzeri konular bireysel iş hukukunun konularıdır.
Büyük işletmelerde işçi, işveren tarafından topluluklar halinde temsil edildiği iş yerlerinde ise işçi – işveren ilişkisini düzenleyen toplu iş hukukudur. Başta sendika kurma ve sendikaya üyelik olmak üzere toplu sözleşme, sendikanın feshedilmesi, tüm sendikal haklar toplu iş hukukunun kapsamındadır.